“पेन्सिलपासून एनआयसीयू पर्यंत: सामूहिक दयाळूपणाची शक्ती”

एका मुलाखतीत गुंतवणूकदार रिक बर्हमन यांना एक प्रश्न विचारण्यात आला – "तुमच्यासाठी कोणी केलेली सगळ्यात दयाळू (Act of Kindness) गोष्ट कोणती?"

रिक यांनी थोडा वेळ घेऊन उत्तर दिले -

"आमचा मुलगा थियो, जन्मल्यानंतर पहिले सहा महिने NICU (नवजात अतिदक्षता विभाग) मध्ये होता. अनेक रुग्णालयं, शेकडो इंजेक्शन्स, सतत धावपळ आणि धाकधूक. त्या काळात काही बाळं आमच्या डोळ्यांसमोरच गेली. आणि त्यापैकी काही तर थियो पेक्षा कमीच आजारी होती.

मला आजही नक्की माहित नाही की तो कसा वाचला. पण एक गोष्ट मला नक्की माहित आहे — शेकडो डॉक्टर्स, नर्सेस, थेरपिस्ट्स, तज्ज्ञ यांनी त्यांच्या क्षेत्रातील कौशल्यावर वर्षानुवर्षे मेहनत घेतली होती. उपचारांसाठी लागणारी गुंतागुंतीची उपकरणं, कित्येक वर्षांच्या संशोधनातून तयार झालेली औषधं, त्यांचं 'मास्टरिंग द क्राफ्ट'च त्याच्या जगण्यामागचं खरं कारण होतं.”
रिक म्हणाले –

"त्या क्षणी त्यांना तो 'दयाळूपणा' वाटला नसेल… पण ते केवळ त्यांचं काम नव्हतं , तो त्यांचा अमूल्य असा दयाळूपणाच होता !"
================
मातृभाषेतून शिकूया, प्रगती करूया !
असे आणखी माहितीपूर्ण लेख, व्हीडीओ, ऑडिओ मिळविण्यासाठी आणि मराठीतून शिकण्यासाठी आजच व्हॉट्सअ‍ॅप वर आमचा ग्रुप जॉइन करा. त्यासाठी https://chat.whatsapp.com/CwbadTDjQwwCuTiWRTCNWK
येथे क्लिक करा.
================

रिकच्या या कथेमुळे मला काही वर्षांपूर्वी वाचलेला एक छोटा पण खोल अर्थ असलेला निबंध – "I, Pencil" आठवला. अर्थतज्ञ Leonard E. Read यांनी लिहिलेला हा निबंध म्हणजे एका सामान्य पेंसिलची आत्मकथा आहे — एक साधी पेंसिल आपल्याला जगण्याचं सर्वात मोठं सत्य शिकवते.

पेंसिल सांगते – "माझ्या निर्मितीमागे हजारो लोकांची मेहनत आहे. आणि त्यापैकी एकाही माणसाला संपूर्ण प्रक्रिया माहीत नाही."

एका पेंसिलमागची अद्भुत आंतरराष्ट्रीय साखळी

अगदी एका साध्याशा पेंसिलसाठी सुद्धा जगभरातून कोट्यवधी हात लागतात.

उदाहरणार्थ, पेंसिलसाठी लागणारं लाकूड अमेरिकेच्या ओरेगॉन आणि कॅलिफोर्नियामधील सेडर झाडांपासून घेतलं जातं. त्यासाठी झाडं वाढवणारे आणि छाटणारे असंख्य हात राबले असतील. झाडं कंपन्यांच्या मशीन्स आणि लाकूड वाहून नेणारी वाहने बनवण्यासाठी कितीतरी हात राबले असतील.

त्यामध्ये वापरण्यात येणारा ग्राफाइट भारत आणि श्रीलंकेतील खाणींमधून येतो. काळोख्या खोल खाणीत जीव मुठीत घेऊन हजारो कामगार राबले असतील.

पेंसिलचा रबर अर्थात इरेझर हा थायलंड आणि मलेशिया या देशांतून आलेल्या नैसर्गिक रबरपासून बनतो. त्याला जोडलेली धातूची छोटी रिंग – फेरूल – ती ब्राझील आणि चीनमध्ये तयार होते. पेंसिलला आकर्षक रंग आणि कोटिंग देणारे रसायन जपानमधून येते. आणि हे सगळं एकत्र करून पॅक करून वितरित करणारं काम भारत, व्हिएतनाम आणि फिलिपिन्समधील मजूर व वाहतूक करणाऱ्यांकडून केलं जातं.

म्हणजे आपल्या हातातली एक पाच रुपयांची पेंसिल ही तब्बल सात-आठ देशांतील हजारो लोकांच्या हातून, नजरेत न आलेल्या श्रमातून, शांतपणे आणि एकत्रितपणे तयार झालेली गोष्ट असते.

रिक बर्हमनच्या डॉक्टरप्रमाणे, पेंसिल बनवणारेही कधी समोर येत नाहीत. ते देखील हे करताना “दयाळूपणा” म्हणून करत नाहीत — पण ही पेन्सिल हातात घेऊन जेव्हा एखादं मूल वहीवर लिहायला शिकतं तेव्हा तो एक दयाळूपणाच असतो.

अशा असंख्य गोष्टी आपण दररोज सहज वापरत असतो – लेखणी, फोन, औषध,धान्य, पंखा, आणि इंटरनेट…
म्हणूनच हे लक्षात ठेवायला हवं – "आपण एकट्याने काही करू शकत नाही !"

जेव्हा मी सोशल मीडियामध्ये दररोज कुणावर तरी बहिष्कार टाका असे सांगणाऱ्या पोस्ट्स वाचतो तेव्हा मला i pencil हा निबंध जरूर आठवतो. आज जेव्हा कुणी म्हणतो – हा देश बायकॉट करा, तो ब्रँड बायकॉट करा किंवा त्या धर्माच्या लोकांना बायकॉट करा. तेव्हा आपण एक गोष्ट विसरतो – "आपण एकट्याने काही करू शकत नाही !"

तुमचा मोबाईल – त्याचं स्क्रीन दक्षिण कोरियामधून, सर्किट तैवानमधून, बॉडी चीनमधून, सॉफ्टवेअर अमेरिका किंवा भारतातून येतं. हे "परावलंबन" नाही हे आहे "परस्परावलंबन" ! या पृथ्वीवर फक्त माणूसप्राण्याला एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर "परस्परावलंबन" शक्य झालं आहे. हे आपल्या माणूसपणाचं वैशिष्ट्य सोडून द्यायचं ??
आज तुम्ही जेवण करत असाल, मोबाईल वापरत असाल, गाडी चालवत असाल – थांबा. आणि त्या गोष्टीमागचे 'दिसत नसलेले' हात आठवा.

कोणालातरी ‘धन्यवाद’ म्हणा – अगदी दरवाजावर पेपर ठेवणाऱ्यालाही.

पुढच्यावेळी 'बायकॉट'चा विचार करताना, त्या निर्णयाचे परिणाम किती हातांवर होतील याचा अंदाज बांधा.
जर पाच रुपयांची पेंसिल आपल्याला इतकं शिकवू शकते, तर आपण काय शिकणार नाही?
तुमच्या हातातलं बाळ असो, किंवा हातातली पेंसिल – त्यामागे असलेल्या हजारो अदृश्य हातांसाठी मनापासून एकच शब्द म्हणा … 🙏 "Thank you."
================
मातृभाषेतून शिकूया, प्रगती करूया !
असे आणखी माहितीपूर्ण लेख, व्हीडीओ, ऑडिओ मिळविण्यासाठी आणि मराठीतून शिकण्यासाठी आजच व्हॉट्सअ‍ॅप वर आमचा ग्रुप जॉइन करा. त्यासाठी https://chat.whatsapp.com/CwbadTDjQwwCuTiWRTCNWK
येथे क्लिक करा.
================
मातृभाषेतून शिकूया, प्रगती करूया !

"वसुधैव कुटुंबकम !" हा केवळ सुविचार नाही...तर तो "सत्यविचार" आहे !

सलिल सुधाकर चौधरी

नेटभेट ई-लर्निंग सोल्युशन्स